Montaigne / Denemeler

Montaigne, o hoşsohbet insan

Bazen derin, bazen sudan

Şüphe etmeyi bilmiş

Burnu bile kanamadan

Kerli ferli softalarla

Alay etmiş sakınmadan

                                                           VOLTAİRE

     1533 - 1592 yılları arasında yaşayan Montaigne, Denemeler'de eğitim, felsefe ve insan konulu  yazılar kaleme almıştır. Aradan geçen yüzyıllara rağmen hala aydınlar ve  kitap severler için önemli bir okuldur o. Hümanist kültürü yansıtan düşünür, insana eğilmeyi görev edinmiş, bunu da kendini tanıyarak ve anlatarak gerçekleştirmiştir.

      On iki yaşında tanıştığım Montaigne, gerek yazar  gerekse düşünür olarak, yaklaşık otuz beş senedir klavuzumdur benim. Ne zaman bir dost sıcaklığında kitap arasam elim hemen Denemeler’e gider ve bir tanesini açar okurum. Her seferinde aynı huzur kaplar içimi, ne kadar da içten ve doğal bir dosttur bu. Hiç pişmanlık duymam harcadığım zamandan. Bu başucu kitabını ve Montaigne’i bana bu derece sevdiren, onun serbest düşünce şekli olduğu kadar, Sabahattin Eyüpoğlu’nun duru çevirisidir de.

      Yıllar geçti tanışalı ama en çok sevdiğim denemesi hiç değişmedi. Hani şu köylü kadınla danasını anlatan deneme… Alışkanlık üzerine yazılmış kısa ama etkileyici bir yazı. Mutlaka okuyun bu kitabı, bir köşesinde kendinizi eminim siz de bulacaksınız. Yaşam, ölüm, dostluk, mutluluk, yalnızlık ve daha pek çok kavram saracak sizi de benim gibi.

     On altıncı yüzyılda, kendini özgür düşünceye adayan bu adama ister filozof deyin, ister yazar fark etmez. Yaşamının bütün serüveni bu kitapta dile gelmiş ve yirmi yılını bu esere adamış dolu dolu bir insanla karşılaşacaksınız. Kısacık yazıların içinde okuyan, düşünen ve paylaşan muhteşem bir insan var zira.

  “ Montaigne’in bir tek kendini anlatarak bütün insanlığı dile getirmesi, kimseye benzemeden herkes olması, dünya ile bütünleşip kendine özgü kalması…” Sabahattin Eyüpoğlu’nun bu sözleri denemenin ilk ve büyük üstadı Montaigne’i ne de güzel özetliyor. Düşünen ve sorgulayan yazar, bize hiçbir şeyi empoze etmiyor kitapta, sadece “düşünün ve düşündüklerinizi söyleyin” diyor aslında.

     “Pilatus’un, tarih boyunca yankılanan sorusu karşısında Montaigne, daha insanca, daha din dışı, başka bir anlamda İsa’nın tanrısal cevabını vermiş oluyor: _ Gerçek nedir?  _Gerçek benim.” A. GİDE

     Denemeler’de kendini ve hayatı anlatan düşünür, bize öyle sakin bir yol arkadaşı oluyor ki, onu hangi yaşta tanımış olursanız olun hayatınızda hep var olmaya devam ediyor. Tıpkı benim gibi…

   Eğer hala okumadıysanız, hemen bir tane edinin, kütüphanenizde bulunsun; kafınız karışıksa bir başlık seçip okuyun! Dostlarınıza hediye edeceğiniz değerli bir şey arıyorsanız, hiç düşünmeyin,Denemeler’i alın ve üzerine sevginizi yazıp verin; ömürlük ve gerçek bir hediye olacağına hiç şüpheniz olmasın!

      “Benim mesleğim, sanatım yaşamaktır.” diyor Montaigne. Yaşamı sanat haline getirmiş ve kendini tanımayı düstur edinmiş bu büyük deneme yazarını tanımanızı şiddetle öneriyorum.

 Denemeler’deki  Alıntılardan

     “ Niçin başka güneş, başka toprak ararsın

                 Yurdundan kaçmakla kendinden kaçar mısın?”    Horatius

“ Kırdım diyorsun zincirleri

Evet, köpek de çeker koparır zincirini

Kaçar o da

Ama halkaları boynunda taşıyarak”    Persius

“Vah vah! Nasıl olur da insan bir şeyi

Kendinden daha çok sevmeye kalkar?”   Terentius

“ Saadet bile haddini aşarsa azap olur.”    Seneca

“ Fırtına nereye atsa beni, orada bir yer vardır yaşanacak.”    Horatius

“ Susmada bile, sözler, yalvarmalar vardır.”    Tasco