Günce / Diarium

Latince kökenli diariumun Antik Çağ'a uzanan bir geçmişi vardır. Bir yazı türü olarak günce, Rönesans sonlarında olgunlaşmıştır. Günceler, yazarın kişiliğinin yanı sıra toplumsal ve siyasal tarihi aydınlatmak açısından da büyük önem taşır. 

15. yüzyılda 1409-1431 arasında adı bilinmeyen bir Fransız papazın tuttuğu Paris'li Bir Burjuvanın Günlüğü, bu türün önemli örneklerindendir ve tarihçiler için de değerli bir kaynaktır. İngiliz yazar J. Evelyn'in Diary adlı eseri de, 17. yüzyılın toplumsal ve kültürel olaylarına ışık tutması açısından oldukça önemlidir. Günce türünün en büyük ustası sayılan Pepys, dokuz yılını anlattığı güncesinde Londra'nın da canlı bir portresini çizer. 18. yüzyıldaysa J. Swift'in Stella'ya Günlük'ü dikkat çeker.

Bu türe olan ilgi, 19 yüzyılda daha da artar ve günceler artık kitaplaşmaya, yayımlanmaya başlar. Sir Walter Scott'un Jurnal'i, H. Crabb Robinson'un Goethe, Schiller gibi yazarlardan da bahsettiği güncesi, Goncourt Kardeşler'in günceleri bu yüzyılda dikkat çeken güncelerdendir. 20 yüzyılda ise en önemli örnekler, Katherine Mensfield, Andre Gide, Virginia Woolf tarafından verilir. 

Klasik Türk edebiyatındaki vakayinameler, sefaret ve sayahatnameler günceye yakın bazı özellikler taşımakla birlikte, bugünkü anlamda günce, edebiyatımıza Tanzimat'tan sonra girer. Direktör Ali Bey bu türün ilk örneklerini journal adıyla vermiştir, günceye uzun süre edebiyatımızda ruzname ya da hatıra defteri de denmiştir. Günceyi bir yazı türü olarak geliştiren yazarımız, aynı zamanda denemeye de öncülük yapan Nurullah Ataç'tır.

Günlük ya da günce adıyla 1950'lerden bu yana varlığını sürdüren bu yazı türü iki çeşittir: İçe dönük ve dışa dönük günlükler. Özel günlükler içe dönük, yayımlanmak üzere yazılan ve sanat, edebiyat, siyaset dünyasıyla ilgili bilgiler içerenlerse dışa dönük günlüklerdir. Bunlardan başka bir de sanat eserlerinin oluşumları aşamasında tutulan günceler vardır.  Andre Gide'in Kalpazanlar için tuttuğu günce buna örnektir.