Sözlü Kompozisyon / Konuşma Türleri 1

Münazara

Aytışma da denilen münazara, belli kuralları olan bir tartışma türüdür. Münazarada amaç, ele alınan konunun olumlu olumsuz taraflarıyla tartışılmasıdır. Bu da ikişer üçer kişilik iki grup arasında, belli bir süre içinde, yarışma havasında olur. Aynı konunun artısını bir grup eksisini diğer grup savunur.

Hazırlıklı konuşma türlerinden olan münazaralar, araştırma ve konuşma yeteneğini, düşünceler arasında bağlılık kurabilme becerisini ve ikna yeteneğini geliştiren, bir tezle antitezi karşılaştırarak belli kurallar çerçevesinde tartışmayı öğreten bir türdür.

Belli bir disiplin gerektirir bu tartışma-konuşma türü. Grup üyeleri konuyu araştırıp ana hatlarını belirleyerek, kendi haklılıklarını ortaya çıkaracak yöntemleri seçerler. En etkili konuşmacı, grup sözcüsü olarak görevlendirilir. 

Münazara, bir anlamda konuşma yarışmasıdır. İki grubun tek konu üzerinde, ikna gücünü kullandığı bir yarışma... Faydalıyla zararlı, iyiyle kötü, varla yok tartışılır aslında ama hazırlığı iyi olan, etkili konuşan, ikna gücü yüksek olan taraf jüriyi etkiler ve yarışmayı kazanır.

Konuşma yeteneği, düşünceyi etkili savunma becerisi münazarayı eğlenceli ve yararlı bir konuşmaya da dönüştürür aynı zamanda. Kuru ve sıkıcı konuşmalar yerine bu tarz tez ve antitez tartışmaları daha etkili olur. Düşünceye karşılık düşünceyle yapılan tartışmalar yararlı sonuçlar da doğurur, hoşça vakit de geçirtir. Bu bakımdan lise ve üniversitelerde çokça tercih edilen bir konuşma-tartışma türüdür.

Tartışma bir sanattır, gerek hazırlıklı konuşmalarda gerekse hazırlıksız günlük konuşmalarda. Belli nezaket ve konuşma kurallarına uyulduğu sürece, iyi bir düşünce geliştirme yoludur tartışmalar. Münazara da bir çeşit tartışma olduğuna göre, başarılı olabilmesi için belli kurallara uyulması gerek tabi ki. Bütün konuşmalarda ilk kural nezaket olmalı. Ele alınan konuyu karşılıklı savunacak, tartışacak, sorular yöneltip cevaplar bulacak kişilerin birbirlerine nazik ve saygılı davranmaları kadar, dili etkili ve doğru kullanmaları da oldukça önemlidir. 

Jüri karşısında yapılan bu konuşmalarda ses tonunun ayarlanmasına da özen gösterilmelidir. Seslerin çok kısık ya da bağırır gibi olmamasına dikkat etmek gerekir, hem dinleyenler hem de bütün konuşmacılar, söylenenleri net bir şekilde duymalı ve  anlamalıdır. 

Bir çeşit grupla düşünme tartışması olan münazarada grup üyeleri görev dağılımı yaparak hazırlıklı gelmeli, konuşmaları dikkatle dinlemeli, saygı ve nezaket kurallarına uyma konusunda birbirlerini uyarmalıdır. Zira münazara bittiğinde, bu bir grup başarısı ya da başarısızlığı olacaktır.

Bilimsel konular üzerinde yapılan münazaralarda çoğunlukla önceden elde edilen sonuçlar karşılaştırılır, varsa deney sonuçları getirilir. Toplumsal ve töresel konulardaysa, tartışma düşünceler üzerinden yürüyeceği için, karşı tarafın düşüncelerini çürütecek örnekler, etkili sorular, anketler hazırda bulundurulur. Belli bir sürede yapılan bu konuşmalarda gereksiz ayrıntılardan uzak durulması esastır ama temel noktaların atlanmamasına dikkat edilmelidir.

Münazarada demagoji yapılmaması da önemlidir yani konuşmacılar, sırf dinleyicileri etkilemek için uğraşmamalı, jüriyi söz oyunlarıyla kandırıp duygularını okşamaya çalışmak yerine, ikna edici, tutarlı fikir ve dökümanlarla tartışmalıdır. Boş sözler, söz oyunları desteksiz iddialar, münazarayı dejenere eder.

Bu tartışmanın temelinde hazırlık, işbirliği ve konuşma becerisi var, tabi bir de dinlemeyi bilmek. Grup üyeleri, karşı grubun konuşmalarını dikkatle dinlemeli, mantıksız ya da çelişkili sözleri not almalı, sorular yönelterek cevaplar istenmelidir. Bu da ancak dikkatli bir dinlemenin sonucunda olur. 

Grup temsilcileri, karşılıklı olarak söz alırlar, genellikle bir-bir buçuk saat süren münazaralarda konuşmacılar ortalama onar dakika konuşurlar. Grup başkanları ya da sözcüleri onar dakikalık konuşmalarla konuyu toparlar, vurucu sözlerini, kanıtlarını sunarlar. 

Konuşmalar bittikten sonra, jüri üyeleri grupları değerlendirir. Konuşma yetenekleri, hazırlıklı ve inandırıcı olmaları, dili doğru ve etkili kullanmaları, jest ve mimikleri bu değerlendirmede oldukça etkilidir ve jüri üyeleri belirledikleri puanlamaya uyarlar.